(Misschien wel de meest complete) online handleiding voor een doe-het-zelf uitvaart

Wat te doen direct na overlijden

• Bel de huisarts. Hij/zij stelt het overlijden vast. Je krijgt een zogenaamde A-verklaring (datum overlijden) en B-verklaring (oorzaak overlijden) in een dichte envelop, niet openmaken! Deze heb je nodig om aangifte te doen.
• Laatste verzorging. Dit kan thuis, of in een uitvaartcentrum. Een overledene verzorgen is eigenlijk niet iets wat je zelf kunt, maar er zijn genoeg gespecialiseerde verzorgers om je te helpen. Sommigen kunnen ook een lichte balseming doen (thanatopraxie). Wij werken met een fijne organisatie. Zij werken niet rechtstreeks voor particulieren. Maar wij helpen je daar graag mee als je wilt. Kijk ook op de website van de branchevereniging BGNU. Bedenk of je wilt helpen bij de verzorging en geef dat vooraf aan. Meer weten over de verzorging van een overledene? Kijk bijvoorbeeld hier.
• Thuis opbaren, in een mortuarium of uitvaartcentrum? De meeste crematoria (zoals DELA) hebben een eigen uitvaartcentra. Er zijn ook meer kleinschalige centra, vaak met de optie om 24 uur per dag op bezoek te kunnen. Thuis opbaren kan op bed, al dan niet in een kist en op een koeling. Deze kun je huren bij gespecialiseerde bedrijven. Deze werken meestal niet direct voor particulieren. Maar Google leert je meer, en wij helpen als je wilt. 
• Check overlijdensverzekering. Is die er? Meld dan het overlijden en, als je zelf de uitvaart organiseert, geef aan dat je kiest voor contante uitkering van de polis. Dat kan ook als je een zogenaamde natura- of dienstenverzekering hebt. Lees ons blog: Ik heb een uitvaartverzekering, mag ik zelf een uitvaartverzorger kiezen?

Aangifte doen bij de burgerlijke stand

• Doe dit zodra je weet waar en wanneer de uitvaart is, maar in ieder geval binnen zes werkdagen na overlijden.
• Je doet aangifte in de gemeente van overlijden (ook als de overledene ergens anders woont).
• Neem mee:
  • A- en B-verklaring van de arts
  • Je identiteitsbewijs
  • Eventueel het trouwboekje als je het overlijden daarin vermeld wilt hebben.
  • Gegevens van de uitvaart (datum, cremeren of begraven, locatie)
  • In geval van een niet-natuurlijke dood: een verklaring van de Officier van Justitie.
• Je krijgt van de gemeente:
  • (Uittreksel van) de akte van overlijden. Deze heb je nodig om dingen te regelen na de uitvaart, zoals bankzaken, verzekeringen en eventueel de notaris. (Tip: scan deze in voor digitaal gebruik).
  • Verlof tot lijkbezorging. Dit document is nodig voor het crematorium of de begraafplaats.

Begraven, cremeren of…?

Ja, dat is een goede vraag. Uiteindelijk moet je iets en het is voor iedereen persoonlijk. Na minimaal 36 uur en niet later dan op de zesde werkdag na overlijden, moet de begrafenis of crematie plaatsvinden. Je kunt bij de gemeente uitstel aanvragen als er bijzondere omstandigheden zijn, bijvoorbeeld als er familie uit het buitenland moet komen, of als je religie een afwijkende termijn vraagt. Plan zo snel mogelijk een datum, want de agenda’s lopen snel vol en je hebt deze informatie nodig om aangifte te doen. De meest voorkomende opties zijn:

• Begraven op een gemeentelijke of kerkelijke begraafplaats. Op de website van je gemeente vind je informatie over begraafplaatsen (en crematoria). Zie dit voorbeeld van de gemeente Eindhoven.
• Natuurbegraven. Dit hoort natuurlijk bij het vorige punt, maar voelt toch heel anders. Kijk maar eens op natuurbegravennederland.nl.
• Een crematie met of zonder dienst in het crematorium. De tweede optie heet een technische of stille crematie, die boek je als je het afscheid ergens anders organiseert. Prijzen vind je op de website van het crematorium. 
• Je hoort tegenwoordig ook wel over ‘resomeren’. Daarbij lost een lichaam op in een vloeistof. Maar dit is in Nederland op dit moment (januari 2025) nog verboden.
• Op de dag van de uitvaart moet je meenemen naar de begraafplaats of het crematorium: een getekend opdrachtformulier (per locatie op te vragen, zie dit voorbeeld), een registratieformulier met daarop een registratienummer en het verlof tot lijkbezorging dat je van de gemeente hebt gekregen. Let op: het registratienummer (je mag zelf een nummer kiezen) moet ook op de kist staan!

Uitnodigingen

• Als je geen professionele vormgever bent of kent, dan kun je in programma’s zoals Canva gemakkelijk zelf een kaart ontwerpen. Het hoeft geen standaard rouwkaart te zijn, een collage van foto’s is ook heel mooi. Zet in ieder geval op de kaart: gegevens van de overledene en de afzender(s) van de kaart, waar en wanneer het afscheid is, het correspondentieadres en of je wilt dat mensen iets meenemen: een bloem of een herinnering, of een donatie.
• Je kunt bij veel goede doelen een QR-code opvragen om op de kaart te zetten zodat mensen gemakkelijk kunnen doneren.
• Ons advies: maak de kaart op gevouwen formaat A5. Dan komen foto’s mooi tot hun recht en kun je de kaart neerzetten.
• Lever je bij de drukker het adressenbestand aan in Excel, dan kun je de adressen eenvoudig op de envelop laten printen. 
• Bij PostNL kun je rouwzegels en verzamelenveloppen kopen om de kaarten met prioriteit te versturen. 
• Je kunt een advertentie plaatsen in een (regionale) krant. Hou er rekening mee dat de kosten snel kunnen oplopen. Reken op minimaal 500-600 euro. Veel kranten hebben een tool op de website waarmee je een advertentie zelf kunt maken. Zie dit voorbeeld van het Eindhovens Dagblad.

De kist kiezen

• Er zijn kisten in alle soorten en maten, van goedkoop tot (heel) duur. Grote leveranciers van kisten zijn bijvoorbeeld Bogra en Van Wijk, maar er zijn ook allerlei kleinere websites waar je een mooie kist kunt kopen. Google maar. Naast kisten, kun je tegenwoordig ook kiezen voor een mand of een lijkwade (doek). Ook deze vind je gemakkelijk online. 
• Je kunt ook een kist zelf maken. Die moet aan een aantal eisen voldoen: binnenmaat is de lichaamslengte + 15 cm (lengte) en 55 cm (breedte). Buitenmaat is 205 x 55 x 75 cm (lengte x breedte x hoogte). Materialen zoals kunststof, glas, karton en metaal zijn niet toegestaan. Metalen grepen (indien aanwezig) moeten eraf gehaald kunnen worden. De bodem moet glad en egaal zijn en de kist moet gesloten kunnen worden.
• Let op: bij natuurbegraafplaatsen gelden specifieke eisen, vraag ernaar bij de begraafplaats. 
• Plak altijd een stickertje op de kist met daarop het registratienummer. 

Bloemen?

• Niet verplicht, wel vaak gekozen. Laat een mooi boeket maken bij de bloemist, in Eindhoven is Bloemisterij Pasmans de bekendste. Overleg met de bloemist, je zit niet vast aan een boeket uit een boek.
• In plaats van een rouwstuk (vaak duur) kun je ook een mooi lang boeket laten maken, of iets anders creatiefs.
• Je mag natuurlijk ook iets anders op de kist leggen of zetten: knuffels, een doek, hardloopschoenen, een fles wijn, maak het persoonlijk.
• Bedenk wat je na de uitvaart met de bloemen wilt. In het crematorium gaan ze bijvoorbeeld niet mee de oven in. Laat je ze daar achter of maak je er een paar mooie boeketten van om mee te geven?

De afscheidsbijeenkomst

• Vaak is de locatie vaak het crematorium, de kerk of een aula bij de begraafplaats. Deze locaties zijn meestal goed ingericht voor een ‘standaard’-dienst.
• Maar het hoeft natuurlijk helemaal niet standaard. Je mag ook thuis afscheid nemen, in een restaurant of in je favoriete kroeg, in de voetbalkantine of ergens buiten. Kies een locatie die bij je past en/of die iets voor je betekent!
• Kijk goed naar de grootte van de locatie, in verband met het aantal gasten dat je uitnodigt.
• Maak duidelijke afspraken over bijvoorbeeld de zaalhuur, catering, techniek, eventuele streaming en begeleiding!
• In het algemeen: een bijeenkomst in de ochtend is goedkoper dan in de middag (koffie en thee versus een borrel), horecalocaties zijn in het weekend en later in de middag lastiger te boeken. Lees ons blog over bespaartips bij een uitvaart.
• Het hoeft geen formele dienst te zijn met aansluitend een condoleance. Waarom niet een informele setting zoals bij een receptie of een bruiloft? Zet de kist erbij op een mooie plek, geef sprekers ruimte op verschillende momenten gedurende de bijeenkomst en zwaai de overledene aan het einde met zijn allen uit. Dat is een fijne manier om afscheid te nemen. Onze tip: twee uur van ontvangst tot en met uitzwaaien is de ideale duur.
• Zet foto’s en video’s op een laptop om aan te sluiten in de locatie, zet de schermbeveiliging uit! Voor de muziek maak je een openbare Spotify-lijst aan. Bij de meeste locaties moet je je eigen telefoon, laptop of tablet gebruiken voor de muziek.
• Maak een draaiboek, zodat iedereen, inclusief de locatie en/of catering weet wat er wanneer moet gebeuren.
• Je mag sprekers gerust vragen om het niet te lang te maken (maximaal 3 tot 5 minuten) en geef aan waarover je graag wilt dat ze vertellen. Vier keer dezelfde levensloop achter elkaar is voor niemand leuk.

Vervoer en verplaatsen

• Net als bij kisten geldt dat er heel veel te kiezen is: van een simpele rouwauto tot een statige limousine, van een uitvaart-fiets tot een oud Volkswagenbusje. Maar aan alles hangt een prijskaartje. Google op ‘staatsievervoer’ en je vindt van alles.
•  Je mag een kist ook in je eigen auto vervoeren, mits de kist er helemaal in past (gesloten). 
• Je hebt vervoer nodig: van de opbaarlocatie naar de afscheidslocatie en/of naar het crematorium of de begraafplaats. Het is slim om te vragen om een schaarwagen met of zonder rok zodat je de kist gemakkelijk kan verplaatsen.
• De kist dragen is natuurlijk het mooist. Dat kan met vier mensen maar liever en mooier met zijn zessen. Onze tip: doe het zelf met familie en/of vriend(inn)en. Het hoeft niet op de schouders. Je kunt ook online zoeken naar organisaties die dragers leveren.

Je ziet, er komt heel wat kijken bij de organisatie van een uitvaart. Je kunt veel zelf, maar je hebt zeker ook specialisten nodig. Als je vragen hebt, mag je altijd contact met ons opnemen.

Wil je deze checklist printen of opslaan: klik hier voor de printversie.